W
wątroba- duży gruczoł wchodzący w skład przewodu pokarmowego, który pełni ważną rolę w przemianie materii oraz wytwarza żółć, uwalnianą z komórek wątrobowych czyli z hepatocytów, do przewodów żółciowych i dalej do dwunastnicy. Między posiłkami żółć magazynowana jest w pęcherzyku żółciowym. Poza wytwarzaniem żółci wątroba pełni ostotną rolę w glukoneogenezie, przemianach kwasów tłuszczowych, syntezie triacylogliceroli oraz białek ustrojowych. Ponadto wątroba jest odpowiedzialna za metabolizm cholesterolu, inaktywację niektórych hormonów, syntezę witaminy D oraz unieszkodliwianie egzo- i endogennych substancji
wchłanianie- proces zachodzący w przewodzie pokarmowym, głównie w jelicie cienkim, polegający na wnikaniu końcowych produktów trawienia białek, tłuszczy, węglowodanów , a także substancji w nie zmienionej postaci wody, witamin i składników mineralnych do komórek śluzówki, a następnie przekazywaniu ich do krążącej krwi i limfy
wegan- człowiek odżywiający się wyłącznie produktami roślinnymi
wegetarianizm- sposób odżywiania się oparty na pokarmach roślinnych bez lub z idziałem produktów mlecznych(laktowegetarianizm) produktów mlecznych i jaj(laktoowowegetarianizm), nabiału oraz ryb i drobiu(semiwegetarianizm)
węglowodany- organiczne związki chemiczne składające się z atomów węgla, wodoru i tlenu
Ze względu na liczbę jednostek cukrowych w cząsteczce, węglowodany dzielą się na:
- cukry proste, inaczej monosacharydy (jednocukry)
- oligosacharydy: disacharydy, trisacharydy, tetra-, penta-, heksa-, hepta-, okta-, nona- i dekasacharydy
- wielocukry czyli polisacharydy
witaminy- to organiczne związki, które są niezbędne dla normalnego przebiegu szeregu procesów biochemicznych i fizjologicznych w organizmie człowieka, a których to organizm sam nie potrafi syntetyzować. Nie są one substancjami budulcowymi, ani energetycznymi, tym niemniej pełną wiele znaczących funkcji. Występują w organizmach żywych jako naturalne składniki regulujące (biokatalizatory). Witaminy są również koenzymami, czyli składnikami niebiałkowymi enzymów
witaminy antyoksydacyjne- witaminy przeciwdziałające działaniu wolnych rodników i procesów peroksydacjnych; uczestniczą w reakcja obronnych organizmu przed stresem oksydacyjnym. Głównymi witaminami działającymi jako przeciwutleniaczae zarówne w organiźmie, jak i w żywności są: witamina A, C, E , karotenoidy
witaminy rozpuszczalne w tłuszczach- grupa witamin nierozpuszczalnych w wodzie, do których zalicza się witamina A, D, E, K. Witaminy te mogą się gromadzić w niektórych tkanka, dlatego ich nadmiar bywa szkodliwy. Nie muszą być codziennie spożywane w wymaganej ilości, a ich biodostępność zależy od obecności w pożywieniu tłuszczu i prawidłowego jego wchłaniania
witaminy rozpuszczalne w wodzie- grupa witamin do których zalicza się witaminy z grupy B, witamina C, foliany. Witaminy te nie kumulują się w organiźmie, a ich nadamiar jest wydalany z moczem, dlatego rzadko dochodzi do przedawkowania. Muszą być sukcesywnie dostarczane z pożywieniem
włókno surowe- nierozpuszczalna frakcja błonnika pokarmowego oporna nad ziałanie enzymów trawiennych człowieka i mikroflory jelitowej. Stanowi pozostałość po ekstrakcji tkanek roślinnych stężonymi kwasami i zasadami; obejmuję celulozę i ligniny
woda metaboliczna- woda powstająca w organiźmie człowieka w wyniku spalania składników mineralnych. Podczas spalania 1g tłuszczów wytwarza się 1,1 g wody, 1g węglowodanów- 0,6g wody, a 1g białek- 0,4g wody. Przy przeciętnej diecie na każde 100kcal uzyskane z utleniania substratów energetycznych tworzy się około 14g wody.
wody mineralne- wody zawierające nie mniej niż 500mg/dm3 składników mineralnych o zróżnicowanym składzie kationów i anionów, zależnym od źródła
wole endemiczne- powiększenie tarczycy spowodowane niedoborami jodu w środowisku i w konsekwensji w organiźmie
wolne rodniki- atomy, grupy atomów lub cząsteczki zdolne do samodzielnego istnienia, mające jeden lub więcej niesparowanych elektronów. Powstają zarówno w środowisku zewnętrznym (m.in pod wpływem promieni UV, promieniowania jonizującego, ozonu), jak i w organiźmie człowieka (np. w reakcjach oddychania tkankowego). Źródłem wolnych rodników mogą być również: palenie tytoniu, infekcje, zanieczyszczone środowisko, spalona żywność podczas obróbki termicznej. Wolne rodniki powodują uszkodzenie struktur biologiczych w komórkach , prowadząc do zaburzeń strukturalnych i funkcjonalnych. Zneutralizować można wolne rodniki wzbogacjąc swoją dietę w świeże warzywa oraz owoce (antyoksydanty)
wskaźnik masy ciała (body mass intex- BMI)- współczynnik powstały przez podzielenie masy ciała podanej w kilogramach przez kwadrat wysokości podanej w metrach. Klasyfikacja (zakres wartości) wskaźnika BMI została opracowana wyłącznie dla dorosłych i nie może być stosowana u dzieci. Dla oceny prawidłowego rozwoju dziecka wykorzystuje się siatki centylowe, które powinny być dostosowane dla danej populacji.Oznaczanie wskaźnika masy ciała ma znaczenie w ocenie zagrożenia chorobami związanymi z nadwagą i otyłością, np. cukrzycą, chorobą niedokrwienną serca, miażdżycą. Podwyższona wartość BMI związana jest ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia takich chorób.
WZÓR:
WZÓR:
Dla osób dorosłych wartość BMI wskazuje na:
- < 16,0 – wygłodzenie
- 16,0–16,99 – wychudzenie (spowodowane często przez ciężką chorobę lub anoreksję)
- 17,0–18,49 – niedowagę
- 18,5–24,99 – wartość prawidłową
- 25,0–29,99 – nadwagę
- 30,0–34,99 – I stopień otyłości
- 35,0–39,99 – II stopień otyłości (otyłość kliniczna)
- ≥ 40,0 – III stopień otyłości (otyłość skrajna)
wskaźnik antropometryczny- wskaźniki obliczone na podstawie pomiarów oceniających rozmiary i skład ciała oraz stan rozwoju fizycznego np. wzrostu, masy, obwodu ramienia, grubość fałdów skórno-tłuszczowych itp. Są wykorzystywane w ocenie stanu odżywienia
wymiana białek- zachodzące nieustannie w organiźmie procesy rozkładu białek na aminokwasy i syntetyzowane w ich miejsce nowych białej
wzdęcie- stan napięcia powłok brzusznych spowodowany nadmiernym wytwarzaniem gazów w jelitach
wzory Harrisa i Benedicta- wzory umożliwiające przewidywanie wielkości podstawowej przemiany materii u kobiet i mężczyzn na podstawie ich wieku, wzrostu i masy ciała
Dla mężczyzn przyjmuje postać:
Dla kobiet natomiast:
gdzie:
M - oznacza masę ciała w kilogramach
W - wzrost w centymetrach
L - wiek w latach
wzorzec aminokwasowy biała- zestaw aminokwasów najbardziej zbliżony do zapotrzebowania organizmu na aminokwasy. Jest stosowany w ocenie jakości białka metodami chemicznymi, Najczęściej wykorzystywanym wzorcem jest skład aminokwasów białka jaja kurzego, a dla niemowląt mleko matki
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz